Nhận xét quy trình chuẩn bị bệnh nhân trước mổ tim hở có chuẩn bị ở người trưởng thành tại khoa PTTM-LN- BV Hữu Nghị Việt Đức

c.Công tác chuẩn bị tâm lý trước mổ:
*Công tác chăm sóc tinh thần của điều dưỡng:
Trong nghiên cứu của chúng tôi có 46% bệnh nhân nói họ chỉ được điều dưỡng căn dặn những việc phải làm như vệ sinh, tắm gội và nhịn ăn trước phẫu thuật còn lại không được động viên tinh thần. Nhà ngoại khoa Pettro đã nói: ”Cần phải chuẩn bị tâm lý cho người bệnh trước mổ như chuẩn bị tâm lý cho người lính trước khi ra trận”. Điều đó cho thấy điều dưỡng cần chú trọng hơn đến công tác chăm sóc tinh thần bệnh nhân để giúp người bệnh sẵn sàng đón nhận phẫu thuật.
*Một số vấn đề bệnh nhân quan tâm trước phẫu thuật
  

Biểu đồ 4: Các vấn đề bệnh nhân quan tâm trước phẫu thuật.
2.3. Công tác chuẩn bị hồ sơ trước mổ:
2.3.1 Hồ sơ bệnh án:
100% các hồ sơ bệnh án có đầy đủ các giấy tờ bao gồm:
- Xét nghiệm cận lâm sàng: Công thức máu, sinh hóa máu, định nhóm máu, siêu âm tim, điện tim, X – quang tim phổi, xét nghiệm nước tiểu
- Phiếu khám gây mê hồi sức, dấu thông qua mổ
- Cam kết phẫu thuật của gia đình bệnh nhân.
2. 3.2 Hồ sơ điều dưỡng:
100% công việc chăm sóc cơ bản trước PT được ghi đầy đủ trong hồ sơ điều dưỡng bao gồm:
- Thay quần áo trước phẫu thuật
- Số đo chiều cao, cân nặng bệnh nhân
- Số đo mạch, nhiệt độ, huyết áp
- Thụt tháo trước phẫu thuật.
- Hướng dẫn nhịn ăn trước phẫu thuật
- Hướng dẫn vệ sinh, tắm trước phẫu thuật
- Hướng dẫn BN cắt móng tay trước phẫu thuật: 93.4% Hồ sơ có ghi chép. 6.6% hồ sơ không ghi chép.

3.BÀN LUẬN
3.1. Đặc điểm dịch tễ học nhóm nghiên cứu
Tổ chức Y Tế Thế Giới khuyến cáo độ tuổi dễ mắc bệnh tim nhất là trên 40 tuổi [7]. Trong nghiên cứu của chúng tôi có 67% trường hợp mổ tim thuộc nhóm tuổi 31-60 tuổi, trong đó nữ chiếm 55% và nam 45% (Bảng 1). Điểm nổi bật và đặc thù là có sự chênh lệch về trình độ học vấn của các đối tượng nghiên cứu, nhóm đối tượng học từ trung học phổ thông trở xuống cao gấp 4,7 lần nhóm học cao đẳng- đại học. Do vậy đòi hỏi người điều dưỡng trong quá trình tiếp xúc cũng như hướng dẫn bệnh nhân và người nhà, cần phải sử dụng những ngôn ngữ dễ hiểu, nhẹ nhàng, ân cần, tránh dùng từ chuyên môn, nhiều khi phải nhắc đi nhắc lại nhiều lần cho người bệnh hiểu
3.2. Chẩn đoán bệnh và tình trạng lúc vào viện
-Theo Bảng 2, phần lớn các đối tượng nghiên cứu đến bệnh viện khi đã có giảm sút về sức khỏe, có 81.3% bệnh nhân đã có những giảm sút nhất định khi lao động và làm việc tuy nhiên họ vẫn có khả năng tự làm những công việc sinh hoạt tự phục vụ bản thân. Điều này cho thấy đa số bệnh nhân chưa có sự quan tâm đúng mức tới bệnh tật và họ chỉ đến viện khi tình trạng sức khỏe đã giảm sút và cần phải can thiệp bằng phẫu thuật. Đây cũng là điểm chung thường thấy ở không ít người bệnh Việt Nam
-Biểu đồ 1 cho thấy tỷ lệ bệnh nhân bị bệnh van tim chiếm tỷ lệ cao vượt trội (61,5%) so   với các bệnh lý tim mạch khác. Kết quả này phù hợp với kết quả nghiên cứu của Hồ Thị Thiên Nga bệnh van tim (43,3%) chiếm tỉ lệ cao gấp 3 lần so với bệnh lý tim mạch khác tại bệnh viện Việt Đức [2]
3.3.Công tác chuẩn bị chăm sóc cơ bản bệnh nhân trước mổ
-Tại bệnh viện Việt Đức, nhận thức về tầm quan trọng của công tác chuẩn bị người bệnh trước mổ chưa phải đã được quán triệt đồng đều tới tất cả thầy thuốc cũng như điều dưỡng. Không ít nhân viên y tế nghĩ rằng chỉ cần mổ tốt là được. Bảng 3 cho thấy tại khoa phẫu thuật tim mạch đã có 97,8% bệnh nhân được thông báo ngày giờ phẫu thuật và được điều dưỡng và bác sĩ căn dặn trước phẫu thuật. Việc thông báo ngày giờ phẫu thuật và căn dặn trước phẫu thuật sẽ giúp bệnh nhân yên tâm hơn khi chấp nhận phẫu thuật. Điều này sẽ giúp bệnh nhân và người nhà chủ động hơn trong việc chuẩn bị tâm lý và sinh lý trước phẫu thuật, tạo điều kiện tốt nhất cho bệnh nhân trước khi phẫu thuật. Tuy nhiên chỉ có 58 trường hợp (63,7%) bác sĩ giải thích cho cả người nhà và bệnh nhân, còn lại 33 trường hợp (36,3%) bác sĩ chỉ giải thích về phẫu thuật cho người nhà. Những thông tin do thầy thuốc mang lại trực tiếp cho chính bệnh nhân sẽ làm họ hiểu và an tâm hơn về tình trạng bệnh, an tâm hơn khi phẫu thuật vì đã tạo được một mối gắn kết và niềm tin nơi thầy thuốc. Việc người nhà giải thích lại cho người bệnh dễ dẫn tới những hiểu biết sai lệch về bệnh, làm nảy sinh những lo lắng gây ảnh hưởng đến tâm lý trước phẫu thuật. Hoặc là quá lo sợ về bệnh tật, gia đình không thống nhất, nói nửa chừng cho bệnh nhân làm họ lo sợ bệnh nặng hoặc là họ quá tin tưởng vào phẫu thuật. Những cảm xúc này đều  làm ảnh hưởng không tốt đến gây mê hồi sức và điều trị sau phẫu thuật.
-Bên cạnh việc giải thích về phẫu thuật thì vấn đề gây mê rất ít bệnh nhân quan tâm, thông thường bệnh nhân chỉ quan tâm xem mình mắc bệnh gì, phẫu thuật sẽ làm gì. Còn gây mê hầu như không ai quan tâm xem họ được gây mê như thế nào, thậm chí nhiều bệnh nhân không biết mình được gây mê hay gây tê và không biết gây mê có ảnh hưởng gì đến cơ thể họ hay không. Bệnh nhân chỉ biết là mình sẽ được ngủ trong khi phẫu thuật. Bảng 4 cho thấy có 36,3% bệnh nhân không được gặp bác sĩ gây mê trước phẫu thuật, 63,7% bệnh nhân được gặp bác sĩ gây mê nhưng chỉ được khám gây mê rất đơn giản.
-Đối với bệnh nhân để trải qua một ca phẫu thuật tim là hết sức khó khăn, ngoài phải chịu những cơn đau sau phẫu thuật thì bên cạnh đó bệnh nhân còn có những khó chịu do một số can thiệp như vướng đường truyền tĩnh mạch cổ-tay, đặt ống nội khí quản, ống dẫn lưu vết mổ, dẫn lưu trung thất, thông  tiểu, vị trí mổ…Tuy nhiên việc giải thích về những khó chịu sau phẫu thuật lại chưa được chú trọng nhiều. Biểu đồ 2 trong nghiên cứu của chúng tôi có 84,6% bệnh nhân không được giải thích gì về những can thiệp sau khi phẫu thuật. Và trong số 15,4% bệnh nhân được biết về những can thiệp sau phẫu thuật thì có 5,5% bệnh nhân biết đến những can thiệp đó thông qua bệnh nhân mổ trước nói lại. Việc giải thích về những can thiệp sau phẫu thuật sẽ giúp bệnh nhân khỏi bị bất ngờ, lo lắng, hoảng sợ vì các ống, dây, băng…được đặt trên cơ thể sau khi tỉnh dậy. Thực tế có rất nhiều bệnh nhân sau khi tỉnh dậy họ thấy khó chịu khi đặt ống nội khí quản trong miệng và yêu cầu rút ống ra, bên cạnh đó trong thời gian lưu ống nội khí quản thì bệnh nhân không được ăn, không được uống nước….Ngoài ra có rất nhiều bệnh nhân lo lắng, hốt hoảng vì có nhiều hệ thống máy móc xung quanh mình.Tất cả những khó chịu trong giai đoạn thoát mê có thể chưa ảnh hưởng đến tính mạng bệnh nhân. Nhưng lại làm cho bệnh nhân không hợp tác với nhân viên y tế trong điều trị sau phẫu thuật, gây ảnh hưởng không tốt đến quá trình điều trị.
-Do đặc thù riêng của khoa phẫu thuật tim mạch, bệnh nhân ngay sau khi mổ về sẽ nằm ở khu điều trị tích cực và người nhà chưa được vào chăm sóc để giảm thiểu những nguy cơ nhiễm trùng sau mổ. Trong nghiên cứu của chúng tôi có 47,3% bệnh nhân không biết về nơi nằm điều trị sau phẫu thuật (biểu đồ 2). Điều đó ảnh hưởng tới tâm lý bệnh nhân sau mổ, gây cho họ sự bất an khi không thấy người nhà bên cạnh. Vì vậy, bác sĩ và điều dưỡng cần giải thích cho bệnh nhân biết được không gian điều trị sau phẫu thuật cũng như những khó chịu sau phẫu thuật để họ thích nghi dễ dàng hơn, đỡ bất ngờ với môi trường điều trị sau mổ, dễ dàng hợp tác trong quá trình điều trị.
-Da là một lớp vỏ ngoài bảo vệ cơ thể chống nhiễm khuẩn. Ngoài ra da còn có nhiệm vụ hô hấp, bài tiết một số chất cặn bã của cơ thể như ure, các muối khoáng, tham gia điều hòa thân nhiệt. Tắm gội vệ sinh cơ thể, làm sạch da trước phẫu thuật có vai trò hết sức quan trọng, đặc biệt là trong phòng chống nhiễm khuẩn hậu phẫu. Trong nghiên cứu của chúng tôi tỷ lệ bệnh nhân tắm và vệ sinh cơ thể trước phẫu thuật khá cao 97,8% (bảng 5). Nhưng hoàn toàn do bệnh nhân tự tắm. Chính vì vậy nhân viên y tế cần hướng dẫn cụ thể, tỉ mỉ cho bệnh nhân tắm để đạt yêu cầu, hướng dẫn bệnh nhân mua loại xà bông tắm phù hợp, khuyến khích bệnh nhân nên tắm lại vào sáng hôm phẫu thuật.
-Tỷ lệ bệnh nhân được thay quần áo và thụt tháo trước khi phẫu thuật đạt 100%, việc nhắc bệnh nhân cắt móng tay đạt tỷ lệ 83,5%. Tỷ lệ bệnh nhân không được hướng dẫn tháo răng giả cao (77%). Việc nhắc nhở bệnh tháo bỏ đồ tư trang trước khi phẫu thuật chưa được chú trọng, có 61 BN (67%) không được căn dặn.
-Bất kì bệnh nhân nào khi vào viện đều có những nỗi lo, những mối quan tâm nhất định liên quan đến bệnh của mình. Trong nghiên cứu của chúng tôi (biểu đồ 4), vấn đề tình trạng bệnh được bệnh nhân quan tâm nhiều nhất chiếm 78%, tiếp theo là vấn đề chi phí điều trị và người phẫu thuật, còn lại vấn đề thời gian điều trị ít được quan tâm hơn. Điều này phản ánh đúng thực tế Việt Nam (khác biệt hoàn toàn với các nước phát triển) khi chi phí y tế phần nhiều do người bệnh chi trả, tiền mổ cao, nhưng tiền giường nằm lại rất thấp. Thực tế phần lớn bệnh nhân khi vào viện điều trị thì trước đấy họ đã được các bác sĩ khuyên nên phẫu thuật càng sớm càng tốt và lần này vào viện họ đã phải chuẩn bị rất nhiều, thu xếp công việc gia đình để có đủ thời gian tham gia đợt điều trị này; lo đủ kinh phí điều trị. Chính vì vậy mà đến khi vào viện thì đa phần bệnh nhân chỉ còn quan tâm đến tình trạng bệnh và kết quả điều trị.
3.4.Công tác chuẩn bị hồ sơ bệnh án trước mổ
Là công việc được thực hiện rất tốt tại khoa tim mạch bệnh viện Việt Đức, tương đồng với kết quả nghiên cứu của tác giả khác [4], [5]. Việc hướng dẫn bệnh nhân nhịn ăn và kiểm tra chiều cao, cân nặng đạt tỷ lệ 100%. Hướng dẫn bệnh nhân nhịn ăn trước phẫu thuật đúng sẽ làm giảm nguy cơ trào ngược vào phổi trong quá trình gây mê. Việc thực hiện các y lệnh thuốc an thần, test kháng sinh, đo mạch, nhiệt độ, huyết áp đạt tỷ lệ lần lượt là 98,9%; 100% và 100%. 

KẾT LUẬN: Hầu hết các khâu trong công tác chuẩn bị bệnh nhân trước mổ tim hở tại khoa phẫu thuật tim mạch bệnh viện Việt Đức được thực hiện khá tốt. Tuy nhiên bên cạnh đó vẫn còn một số vấn đề như sau: 
Về công tác thông tin, giải thích trước mổ vẫn còn một tỷ lệ nhất định bệnh nhân chưa được biết về những can thiệp sau phẫu thuật (84,6%) và nơi nằm điều trị sau phẫu thuật (47,3%), 36,3% bệnh nhân chưa được bác sĩ gây mê trực tiếp giải thích trước mổ. Công tác chăm sóc điều dưỡng trước mổ được thực hiện khá tốt tất cả các khâu từ chăm sóc vệ sinh, dinh dưỡng và thực hiện y lệnh thuốc, tuy nhiên vẫn còn 46% điều dưỡng viên chưa quan tâm đến công tác chăm sóc tinh thần cho bệnh nhân trước mổ. Chính vì vậy cần phải có sự giám sát thường xuyên, chặt chẽ về sự tuân thủ quy trình chăm sóc người bệnh trước phẫu thuật để nâng cao hơn chất lượng chăm sóc trước mổ tại khoa phẫu thuật Tim mạch- lồng ngực, bệnh viện Việt Đức nói riêng và tại các khoa phòng nói chung.